Metody pracy z dziećmi z opóźnionym rozwojem mowy

Opóźniony rozwój mowy może mieć znacznie szersze oddziaływanie na dziecko, a w szczególności na jego psychikę. Wynika to nie tylko z przekonania młodego człowieka o własnej niedoskonałości, ale też z negatywnego, często krytycznego postrzegania go przez otoczenie. W konsekwencji prowadzi to do wyobcowania, izolacji społecznej i dalszych problemów z mówieniem. Jakie metody stosuje się w pracy z takimi dziećmi?

Podstawę stanowi diagnostyka

Mowa stanowi umiejętność, która wyróżnia człowieka w grupie innych istot żywych. Zdolność komunikacji jest kształtowana od pierwszych dni życia. Już w wieku prenatalnym maluch odbiera dźwięki. Po narodzinach stosunkowo szybko uczy się artykułować głoski, z których tworzy sylaby, a następnie całe słowa i zdania. Do pierwszego roku życia dziecko przechodzi po kolei przez okres melodii, głużenia, i gaworzenia po to, aby w okresie między 1. i 2. rokiem zacząć wypowiadać pierwsze słowa i ich proste kombinacje.

Niestety niekiedy pojawiają się czynniki, które zakłócają ten schemat rozwoju mowy. Zaburzenia nie są wcale rzadkie, gdyż pojawiają się u około 3% dzieci przedszkolnych. Określane jako zespół opóźnienia rozwoju mowy czynnej, mogą mieć różne przyczyny, które wymagają precyzyjnego zdiagnozowania. Wśród najczęstszych powodów ich pojawienia się są wymieniane:

• nieprawidłowa budowa aparatu artykulacyjnego (podniebienia, języka, wady zgryzu),

• ograniczenia sprawności narządów mowy,

• nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu narządu słuchu,

• uszkodzenia neurologiczne,

• problemy psychiczne,

• opóźniony rozwój emocjonalny i psychoruchowy,

• czynniki społeczne.

– Postawienie diagnozy jest podstawą do opracowania indywidualnego programu leczniczo-rehabilitacyjnego. Zaniedbanie tego problemu oraz niewłaściwy dobór metody mogą prowadzić do zaburzeń wtórnych, takich jak np. jąkanie. Przykładowo przy zaburzeniach wynikających z problemów słuchowych warto wprowadzić terapię logopedyczną Metodą Tomatisa. Pracę logopedy wspierają też psycholodzy – wyjaśnia specjalistka z Centrum Logopedyczno-Terapeutycznego w Kielcach.

Na czym polega metoda Tomatisa?

Metoda Tomatisa została opracowana przez francuskiego profesora otolaryngologii w połowie ubiegłego wieku. Jej podstawę stanowią badania nad związkiem pomiędzy słuchem i zdolnością odbierania bodźców dźwiękowych a mówieniem. Terapia z jej zastosowaniem składa się z trzech etapów:

• diagnozy audiolaterometrycznej,

• fazy pasywnej,

• fazy aktywnej.

Podczas wstępnego badania specjalista sprawdza uwagę słuchową dziecka. Pozwala to na określenie zdolności małego pacjenta do odbierania bodźców słuchowych. Oceniane są przewodnictwo kostne, alteracja słuchowa oraz dyskryminacja wysokości dźwięków. W przypadku wykrycia nieprawidłowości w tym zakresie terapeuta opracowuje indywidualny program kompensacji braków za pomocą odpowiednich ćwiczeń.

Terapia z zastosowaniem Metody Tomatisa polega na naturalnej stymulacji neurosensorycznej. Podczas zajęć pacjent słucha zmodyfikowanej muzyki i własnego głosu, w efekcie czego następuje promowanie pobudzenia korowego. Oddziaływane na połączenie ucho-głos-mózg pozwala wyćwiczyć świadome posługiwanie się dźwiękami (tzw. świadomość fonologiczną). To z kolei przekłada się na poprawę umiejętności mówienia. Terapia Metodą Tomatisa przynosi dobre efekty w pracy z dziećmi i osobami dorosłymi. Może też być uzupełnieniem innych technik terapeutycznych.