Kiedy jest możliwe unieważnienie aktu notarialnego?

Akt notarialny to bardzo istotna czynność prawna, której zaistnienie i skutek zostały potwierdzone dokumentem mającym moc prawną. Bez niego nie możemy mówić o skuteczności czynności prawnej. Gdy jednak dane, będące podstawą utworzenia danego aktu, są błędne w wyniku tzw. wady oświadczenia woli, następujących po którejś ze stron zawierających daną umowę, wtedy istnieje możliwość sądowego unieważnienia takiego aktu, jednak tylko pod pewnymi warunkami i z ważnej przyczyny, mającej podstawy w kodeksie cywilnym.

Jakie są możliwe powody unieważnienia?

Powody do ewentualnego unieważnienia aktu notarialnego możemy podzielić na kilka kategorii:

1. zawarcie umowy przez osobę w stanie braku świadomości albo swobodnego podejmowania decyzji (choroby psychiczne, alkohol lub środki odurzające)
2. braki formalne formy aktu notarialnego,
3. zawarcie umowy dla pozoru (np. umowa o darowiźnie, która ma być pozorem dla faktycznej umowy kupna-sprzedaży)
4. zawarcie umowy pod wpływem gróźb osób drugich lub trzecich,
5. zawarcie umowy zawierającej błąd treści czynności prawnej lub zawarcie jej w wyniku podstępu.

Są to najczęściej powtarzające się powody unieważnienia, co fachowo nazywa się „uchyleniem od skutków prawnych czynności prawnej”. Warto przyjrzeć się przede wszystkim tej ostatniej, gdyż niestety zdarza się ona nagminnie, a może to spotkać praktycznie każdego z nas.

Błąd treści czynności prawnej lub zawarcie umowy w wyniku podstępu

Błąd treści czynności prawnej zachodzi wtedy, gdy podpisujący ma wyobrażenie o treści prawa, które jest niezgodne ze stanem faktycznym nie z jego winy. Mówiąc prościej – to przykładowo sytuacja, gdy kupujemy dom lub mieszkanie, a ktoś zafałszował przed nami wypis z księgi wieczystej dotyczący hipoteki na to mieszkanie. Pojawia się w tym momencie pytanie: czy jest to nasz błąd, czy może zostaliśmy w błąd wprowadzeni – ponieważ w przytoczonym przykładzie mamy możliwość samodzielnego sprawdzenia księgi wieczystej (ma do nich dostęp każda zainteresowana osoba) i sprawdzenia, czy jest tam wpisana hipoteka. Jednak może się zdarzyć, że z jakiegoś powodu wpis o hipotece nie został tam wprowadzony, lub też podpisujemy z poprzednim właścicielem umowę o kupno-sprzedaż mieszkania, a umowa będzie tak napisana, że faktycznym skutkiem umowy będzie przejęcie samego długu. Wtedy to my zostaliśmy wprowadzeni w błąd i mamy pełne prawo do tego, aby tę umowę unieważnić.

Jak sprawdzić umowę?

Pokazuje to nam, że zawsze należy dokładnie sprawdzać każdy element umów i innych czynności prawnych, które podpisujemy. Oczywiście nie każdy z nas jest prawnikiem i nie każdy ma głowę do zawiłości prawnych i urzędowych, zwłaszcza gdy umowa jest niejasno sformułowana lub obiecuje dużo korzyści za niewielki koszt. Powinno to wzbudzić naszą czujność i zmotywować nas do sprawdzenia po kilka razy każdego elementu umowy i czynności prawnej, do której się zobowiązujemy. Każda kancelaria notarialna, taka jak kancelaria Danuty Trusz w Opolu, mimo że sama z siebie w oczywisty sposób nie może zagwarantować bezpieczeństwa zawieranej przez nas transakcji, zawsze służy fachową poradą i uświadamia nam możliwości, jakimi możemy się posiłkować w przypadku jakichkolwiek wątpliwości przy zawieraniu danej umowy.