Podział zaworów zwrotnych

Dzięki zaworom zwrotnym możliwe jest samoczynne nadanie przepływowi tylko jednego kierunku. Rozwiązanie to stosuje się choćby w instalacjach wodociągowych lub systemach centralnego ogrzewania z przepływem wody wymuszonym przez pompę. W razie jej awarii zawór zwrotny czyni z takiego systemu system grawitacyjny, co zapobiega zalaniu pompy oraz przegrzaniu kotła w związku ze zjawiskiem wstecznej cyrkulacji. Wśród zaworów zwrotnych wyróżniamy kilka ich typów.

Budowa

Jeden z zasadniczych podziałów przebiega pod względem budowy.

– Chodzi tu konkretnie o postać, w jakiej występuje zwieradło, czyli element zamykający lub otwierający zawór pod wpływem różnicy ciśnień po obu jego stronach – tłumaczy ekspert z firmy Wropol Engineering.

Najczęściej zwieradło przyjmuje formę unoszącego się „grzybka”, ale spotkać się można też zamiast z niego z różnego rodzaju membranami, kulami oraz płytkami tudzież klapkami, które opadają na gniazdo zaworu, kiedy ciśnienie nad klapką jest większe niż pod nią.

Z obciążeniem i bez

Zamknięcie się zaworu zwrotnego może nastąpić wyłącznie pod wpływem różnicy ciśnień i wówczas mówimy o zaworach bez obciążenia. Istnieją też jednak tzw. zawory zwrotne z obciążeniem, zamykane grawitacyjnie lub przy udziale specjalnej sprężyny. Jej naprężenie jest jednym z trzech kluczowych parametrów, od których zależy pokonujące opór zwieradła ciśnienie otwarcia. Dwa pozostałe czynniki to miejsce zamocowania zaworu w instalacji i jego wielkość.

Rozmiary

Zróżnicowanie zaworów zwrotnych pod względem rozmiarów pozwala na właściwe ich dobieranie do średnicy rurociągu, na którym taki zawór ma zostać zamontowany, a zarazem do ciśnienia strumienia wody, której przepływ będzie blokowany lub nie. Nieprawidłowe dopasowanie zaworu do instalacji pod tym względem może skutkować dobiegającymi z niej hałasami, takimi jak stuki i szumy, a nawet nieprawidłowym działaniem całego systemu.

Różnice normatywne

Zawory zwrotne muszą spełniać pewne ustandaryzowane wymogi. Jedna z określających je norm – a konkretnie PN EN 13564-1 – dokonuje jeszcze innego niż wyżej opisane podziału tego rodzaju zaworów. Zgodnie z nim wyróżniamy sześć typów oznaczonych cyframi od 0 do 5. Typ 0 charakteryzuje się wyłącznie jednym zamknięciem samoczynnym i zainstalować go można tylko na przewodzie poziomym. Typ 1 posiada jeszcze zamykanie awaryjne, łączone niekiedy z tym samoczynnym, a typ 2 – dodatkowe zamykanie samoczynne. Typ 3 również stosuje się na przewodach poziomych, ale zamykanie odbywa się tu przy udziale energii z zewnątrz (np. elektrycznej lub pneumatycznej), zamykanie awaryjne jest zaś od tego niezależne. Typ 4 montuje się w kształtkach lub wpustach podłogowych, a jego zamykanie awaryjne może, ale nie musi być łączone z samoczynnym, które występuje w tym przypadku podwójnie bądź pojedynczo. Ostatni, typ 5 ma tylko jedno zamykanie samoczynne i jedno awaryjne, a instaluje się go we wpustach podłogowych.