Zasady ubiegania się o prawo do zachowku

Dziedziczenie majątku według prawa polskiego odbywa się na mocy testamentu, ewentualnie – w przypadku jego braku lub nieważności - stosuje się zasady dziedziczenia ustawowego. Jak się jednak okazuje, pominięcie w treści testamentu osób najbliższych spadkodawcy nie zamyka im drogi do dochodzenia roszczeń od spadkobiercy. Mowa tu o zachowku. Na czym polega ta instytucja i jak ubiegać się o takie zadośćuczynienie?

Zachowek – na czym polega i jak obliczyć kwotę?

Zachowek to możliwość ubiegania się o część spadku przez najbliższe osoby, które według zasad ustawowych byłyby uprawnione do dziedziczenia, w sytuacji, kiedy spadkodawca nie uwzględnił ich w testamencie. Tę instytucję prawną uznaje się za rozwiązanie humanitarne, ponieważ według tych założeń najbliższa rodzina sporządzającego testament, w tym dzieci czy współmałżonkowie, nie zostają pokrzywdzeni i – nawet pomimo treści wynikającej z testamentu – otrzymują część majątku po zmarłym krewnym. Jest to zatem pewna forma zadośćuczynienia nawiązująca do zasad moralnych. Wysokość zachowku ustala się na podstawie wartości udziału, który przysługiwałby danej osobie w sytuacji, gdyby spadek został ustalony na podstawie zasad dziedziczenia ustawowego. Zwyczajowo zachowek stanowi połowę tej wartości, chyba że osoba do niego uprawniona jest niezdolna do pracy bądź małoletnia – w takim przypadku ułamek wartości udziału spadkowego wynosi 2/3. Do zapłaty zobowiązani są spadkobiercy, ewentualnie też osoby, które otrzymały darowiznę do spadku lub też takie, na które testator ustanowił zapis windykacyjny.

Kto może ubiegać się o zachowek?

Osoby chcące ubiegać się o zachowek muszą wykazać szczególnie bliską więź o charakterze rodzinnym z testatorem. Co to oznacza w praktyce? Do zachowku uprawnieni są w pierwszej kolejności zstępni, czyli dzieci, wnuki i prawnuki spadkodawcy. W dalszej kolejności są to współmałżonkowie oraz rodzice. Warto pamiętać, że rodzice i małżonkowie są upoważnieni do zachowku jedynie wtedy, gdy testator nie pozostawił zstępnych, którzy mieliby prawo i chęć do dziedziczenia. Małżonkowie z kolei nie mogą otrzymać zachowku, jeśli pozostawali ze spadkodawcą w separacji na mocy wyroku sądu. Pamiętajmy, że o zachowek nie mogą ubiegać się dalsi krewni, ani rodzeństwo testatora, osoby wydziedziczone w testamencie, niegodne, odrzucające spadek i zrzekające się dziedziczenia.

Jak ubiegać się o zachowek?

Ubieganie się o zachowek może przebiegać w sposób ugodowy lub też toczyć się na drodze sądowej, w czym pomóc może kancelaria prawna.

Sprawa o zachowek może zostać rozwiązana w sposób ugodowy. – Mówi przedstawiciel Kancelarii adwokackich w Koninie i Słupcy. - Osoba zobowiązana do wypłaty należnej sumy obliczonej na podstawie ułamku wartości udziału spadkowego może bowiem wypłacić daną kwotę dobrowolnie, np. na podstawie wezwania do zapłaty. Jeśli te sposoby nie skutkują, można wystąpić na drogę sądową. Postępowanie takie wymaga złożenia pozwu o zachowek do sądu rejonowego bądź okręgowego. Warto przy tym pamiętać, że roszczenie takie może się przedawnić w terminie pięciu lat po ogłoszeniu treści testamentu, dlatego też nie warto zwlekać ze złożeniem pozwu.