Co oznacza wynik cytologiczny i dlaczego wykonujemy to badanie?

Jednym z najważniejszych badań diagnostycznych, jakie są wykonywane w gabinetach ginekologicznych, są badania cytologiczne. Cytologia pozwala zdiagnozować raka szyjki macicy, czyli chorobę, która jest jednym z największych zagrożeń, przed którymi stoją kobiety. W naszym artykule opisujemy, co to jest i na czym polega badanie cytologiczne, jak często należy je wykonywać i jak należy odczytywać otrzymane wyniki.

Co to jest cytologia?

Badanie cytologiczne jest jednym z podstawowych badań ginekologicznych. Wykonywane jest w celu sprawdzenia, czy u pacjentki nie występują żadne ślady rozwijającego się raka szyjki macicy. Regularne wykonywanie cytologii daje pacjentkom możliwość szybkiego wykrycia podejrzanych zmian i wcześniejszego rozpoczęcia leczenia, dzięki czemu po wykryciu pierwszych niepokojących zmian, zwiększa się szansę na uniknięcie zachorowania. Według specjalistów badania cytologiczne poprzez wykrycie wczesnych zmian chorobowych pozwalają zapobiec nawet 80% przypadków raka szyjki macicy. Cytologia jest więc badaniem, które może uratować kobiecie życie nie można o nim zapominać, tylko koniecznie trzeba pamiętać o regularnym zgłaszaniu się do gabinetu ginekologicznego.

Cytologia to jednak nie tylko diagnostyka raka szyjki macicy. Badanie umożliwia też diagnostykę zakażenia, także powiązanego z rakiem szyjki macicy, wirusem HPV. Zaletą cytologii jest też możliwość jej zastosowania w leczeniu zachowawczym i operacyjnym nadżerki szyjki macicy. Poza tym cytologia jest wykorzystywana w diagnostyce stanu nabłonka pochwy i podczas przeprowadzania oceny efektywności stosowanych preparatów hormonalnych. U niektórych pacjentek cytologia jest również stosowana w celu określenia terminu owulacji oraz czasu trwania II fazy cyklu.

Na czym polega badanie cytologiczne?

Przed badaniem ginekolog przeprowadza z pacjentką wywiad lekarski. Pyta m.in. o to kiedy była ostatnia miesiączka, o regularność cyklu oraz o długość krwawienia. Ważne są też informacje o przebytych w ostatnim czasie chorobach. W trakcie badania cytologicznego pacjentka jest na fotelu ginekologicznym. Badanie wykonywane jest z użyciem wziernika, który jest wprowadzany do pochwy. Następnie specjalną szczoteczką pobiera się wymaz z pochwy, który zawiera komórki błony śluzowej szyjki macicy.

Jak często należy wykonywać badanie cytologiczne?

Zgodnie z zaleceniami pierwsze badanie cytologiczne kobieta powinna wykonywać w wieku 20-25 lat lub zaraz po rozpoczęciu współżycia. Zgodnie z zaleceniami lekarzy, każda kobieta powinna wykonywać cytologię raz na 3 lata. W niektórych przypadkach zaleca się jednak wykonywanie badania częściej, czyli co roku. Jak tłumaczy nasz rozmówca z gabinetu ginekologicznego prof. Grzegorza Jakiela w Lublinie:

Badanie cytologiczne powinno być wykonywane co roku w przypadku stwierdzenia u pacjentki osłabionego układu odpornościowego. Do takich sytuacja dochodzi m.in. po przeszczepieniu narządów, po chemioterapii oraz w wyniku stosowania sterydów. Oprócz tego cytologia raz w roku powinna być przeprowadzana u pacjentek, które są nosicielkami wirusa HIV, które są w trakcie leczenia dysplazji, nadżerki lub przedrakowego stanu szyjki macicy oraz których matki w trakcie ciąży z nimi były narażone na dietylostilbestrol.

Dodatkowym argumentem za wykonywaniem cytologii co roku są częste zmiany partnerów seksualnych. Jest to bowiem jeden z czynników, który zwiększa ryzyko zakażenia wirusem HPV.

Jak należy odczytywać wyniki cytologii?

Obecnie rekomendowanym przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne opisem badania jest klasyfikacja Bethesda z 2001 roku. Istotne w ocenie wyników badania jest to, czy w rozmazie obecne są wyłącznie komórki prawidłowego nabłonka tarczy i kanału szyjki macicy, czy też są w nim również komórki podejrzane. W pierwszym przypadku pacjentka otrzymuje wynik prawidłowy, natomiast w drugim wynik jest nieprawidłowy i konieczne jest wykonanie dalszych badań.

Wynik badania cytologicznego interpretowany jest w oparciu o 5 grup:

• Grupa I jest w pełni prawidłowa.

• Grupa II – oprócz prawidłowych komórek powierzchownej warstwy nabłonka, w rozmazie rozpoznana jest też duża grupa komórek zapalnych oraz komórek nacechowanych zmianami zwyrodnieniowymi.

• Grupa III – w wymazie obecne są komórki dysplastyczne i konieczne jest ustalenie, z jakim poziomem dysplazji mamy do czynienia.

• Grupa IV – w rozmazie obecne są komórki mające cechy raka płaskonabłonkowego przedinwazyjnego.

• Grupa V – w pobranym rozmazie widoczne są komórki nowotworowe.