Jakie kwalifikacje powinny mieć opiekunki zajmujące się osobami starszymi?

Opieka nad najstarszymi, potrzebującymi wsparcia członkami rodziny to trudne i wymagające zadanie. Najczęściej poświęcają się temu krewni i bliscy, ale coraz częściej wynajmują oni dodatkowe osoby do pomocy lub pełnej opieki albo umieszczają seniorów w profesjonalnych ośrodkach spokojnej starości. Czy zatrudniani opiekunowie i opiekunki muszą mieć specjalistyczne wykształcenie? To zależy od pracodawcy i zakresu wykonywanych czynności.

Jeśli wymagający pomocy seniorzy pozostają pod opieką swoich rodzin, a te decydują się wynająć osoby do wsparcia, często nikt nie pyta kandydatów o udokumentowane kwalifikacje. Z reguły są to znajomi lub osoby z polecania, a decydującymi kryteriami jest dyspozycyjność i wysokość zapłaty. Prawie zawsze jest to praca bez umowy z zapłatą do ręki. Wbrew pozorom nie muszą to być jednak złe rozwiązanie dla seniorów – często wsparcie, którego potrzebują, nie wymaga specjalistycznych kwalifikacji, a zupełnie wystarcza im sumienność i serdeczność opiekunów. Czujny nadzór rodziny pozwala szybko zauważyć nieprawidłowości i błyskawicznie zareagować w wypadku nieprawidłowości.

W ostatnich latach na taką formę pracy decyduje się w Polsce wielu przybyszów zza wschodniej granicy, którzy szukają u nas lepszego życia. Także polskie agencje rekrutujące kandydatów na opiekunów i opiekunki na wyjazdy do Niemiec, Wielkiej Brytanii czy Włoch także nie stawiają im wielkich wymagań – oprócz znajomości języka obcego.

Profesjonalna kadra w ośrodkach pomocy

– W wielu przypadkach jednak dotrzymywanie towarzystwa i pomoc w prostych czynnościach życiowych już nie wystarcza, a seniorzy muszą otrzymywać wsparcia osób o wyższych umiejętnościach – mówi specjalista z Domu Seniora „Leśne Wrota” w Kostkowie pod Gdańskiem. – Wtedy rodziny zaczynają się rozglądać za dostępnymi specjalistami np. dyplomowanymi pielęgniarkami czy rehabilitantami, którzy będą mogli podołać większym wyzwaniom. Innym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest zwrócenie się o pomoc do profesjonalnych ośrodków opieki nad seniorami. Zatrudniają one u siebie profesjonalne i doświadczone zespoły oraz dysponują lepszymi warunkami do udzielania codziennej pomocy.

Państwowe, samorządowe i prywatne domy seniora są zobowiązane do dbania o poziom kwalifikacji zatrudnionego personelu i warunków przebywania podopiecznych. Regulują to przepisy ustawy o opiece społecznej z 2004 r., a wymagania te zostały dodatkowo zaostrzone w ustawie z 2019 r. Placówki te podlegają kontrolom służb wojewódzkich i w razie stwierdzenia uchybień przepisom, mogą nawet stracić pozwolenie na prowadzenie działalności.

Kwalifikacje zawodowe personelu w domach opieki

Według standardów obowiązujących od 1 stycznia 2020 r. bezpośrednią opiekę nad osobami starszymi w tych jednostkach mogą sprawować w pierwszej profesjonaliści o udokumentowanych kwalifikacjach. Lista zawodów obejmuje:

• lekarzy;
• pielęgniarki;
• opiekunów osób starszych;
• opiekunów w domu pomocy społecznej;
• opiekunów środowiskowych;
• opiekunów medycznych.
• ratowników medycznych,
• asystentów osób niepełnosprawnych.

Kwalifikacje można zdobyć na poziomie uniwersyteckim lub w szkołach zawodowych, policealnych, pomaturalnych lub na certyfikowanych kursach edukacyjnych. Jednostki opiekuńcze mogą także zatrudniać osoby posiadające co najmniej 2-letnie udokumentowane doświadczenie zawodowe polegające na opiece nad niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi czy seniorami oraz ukończony kurs udzielania pierwszej pomocy.

Ośrodki pomocy chętnie poszerzają personel o osoby pogłębiające wykształcenie o wiedzę z zakresu psychologii, psychoterapii, fizjoterapii i rehabilitacji czy rozwiązywania problemów związanych z chorobami przewlekłymi i niepełnosprawnością. Odpowiednie kursy i zajęcia są organizowane przez liczne placówki oświatowe i cieszą się one coraz większym powodzeniem.

Specjaliści potrzebni także w domach

Także rodziny, które nie decydują się na umieszczenie osób bliskich w domach seniora, coraz częściej poszukują wykwalifikowanych opiekunów. Decyzję o sprowadzeniu specjalistów do pomocy w mieszkaniu warto skonsultować z lekarzem z przychodni rejonowej czy personelem szpitala podczas leczenia. Stan zdrowia może kwalifikować osobę starszą do udzielania jej pomocy w ramach standardowych usług publicznych. Mogą to być wizyty domowe rehabilitanta, fizjoterapeuty czy pielęgniarki środowiskowej. Częściej jednak trzeba liczyć się z koniecznością opłacania niezbędnych wizyt specjalistów.

Niestety, czasami sprawy te są zaniedbywane przez najbliższych, którzy często nie dostrzegają potrzeb seniorów lub nie wiedzą o profesjonalnych  możliwościach pomocy najbliższym. Szczególnie zaniedbywaną sferą wsparcia jest wsparcie psychologiczne i konieczność terapii w tej sferze. Z badań nad osobami starszymi wynika, że oprócz dolegliwości fizycznych, polskich seniorów w ogromnej skali dotyczą problemy związane z depresjami i innymi dolegliwościami tego typu. Wielu z nich dramatycznie potrzebuje także takiej formy pomocy.