Najczęstsze wady wzroku u dzieci i młodzieży

Dysfunkcje widzenia nieraz mają wpływ na jakość życia. Szczególna grupa, którą dotykają nieprawidłowości, to dzieci i młodzież. Często właśnie w wieku szkolnym – zarówno tym wczesnym, jak i późnym, a także w okresie adolescencji dostrzegane są wady wzroku. Czym się charakteryzują powszechnie występujące krótkowzroczność, nadwzroczność i astygmatyzm? Jak je rozpoznać? I co powinno wzbudzić niepokój?

Co to znaczy być krótkowzrocznym lub dalekowzrocznym?

Dziecko siedzi w szkolnej ławce, patrzy na tablicę i próbuje rozczytać rozwiązanie zadania. Zastanawia się, dlaczego liczby są rozmazane, w niektórych miejscach ledwo widoczne. A figury? Nie do rozróżnienia! O co chodzi?

Krótkowzroczność albo miopia – bo o niej właśnie mowa – najczęściej ma swe źródło w nieprawidłowej budowie oka. Wydłużona gałka oczna, zbyt kulista soczewka bądź rzadziej rogówka sprawiają, że promienie świetlne trafiające do oka ogniskują się przed siatkówką, a nie na siatkówce. Mogą one skupiać się również za siatkówką – wówczas mamy do czynienia z nadwzrocznością, określaną też jako dalekowzroczność oraz hiperopia. Jak widzi krótkowidz, a jak dalekowidz? Pierwszy przypadek został już zobrazowany – dziecko patrzące na tablicę i odbierające zapisy jako nieczytelne. Dalekowidz z kolei bez problemu dojrzy treść z daleka, ale na przykład będzie miał trudności, aby odczytać notatkę z zeszytu trzymanego w ręce – mówi specjalista z poradni Arkadia Medical w Warszawie oferującej kompleksowe usługi w zakresie okulistyki.

A co w przypadku, gdy pojawia się astygmatyzm?

Wyobraźmy sobie dziecko, które widzi nieostro niezależnie od tego, czy patrzy na tablicę, czy zeszyt – przedmioty znajdujące się blisko albo daleko. To, co w otoczeniu, postrzega jako zniekształcone. Linie proste są dla niego koślawe i łukowate. Kiedy spogląda na zapaloną latarnię lub lampkę nocną, zauważa nie punkt światła, a jego rozproszone smugi. To tak jakby mgła pogarszała i ograniczała widoczność. W tym przypadku stykamy się z astygmatyzmem, inaczej niezbornością.

Ta wada refrakcji ma swój początek w nieprawidłowej budowie rogówki oka. Promienie świetlne docierające do oka załamują się w dwóch punktach, dlatego obraz nie może być właściwie zogniskowany – i stąd nieostre widzenie.

Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka?

Jeśli dziecko często mruży oczy, pociera je, przechyla głowę na przykład podczas oglądania telewizji lub korzystania z komputera – nie bagatelizujmy takich objawów. Może to być sygnał, że nie widzi ono właściwie i potrzebuje badań u okulisty dziecięcego. Co jeszcze powinno zaniepokoić? Przywołane wady wiążą się między innymi z bólami głowy i oczu, zmęczeniem, problemami z koncentracją, trudnościami w nauce, a także zaburzonym odbiorem przestrzeni. O ile z nastolatkiem możemy porozmawiać o nieprawidłowościach, które zresztą zapewne sam zauważy, o tyle młodsze dziecko szczególnie wymaga pod tym względem obserwacji.

Trzeba mieć świadomość, że nieleczone wady wzroku mogą skutkować poważnymi chorobami oczu – choćby z pozoru niegroźna krótkowzroczność niejednokrotnie staje się przyczyną jaskry, zaćmy czy odwarstwienia siatkówki nawet u młodych osób.