Rodzaje maszyn do czyszczenia płodów rolnych - zbóż

Zboża zbierane z pola przez kombajny należy oczyścić, usuwając z nich wszelkie niechciane elementy. Służą do tego specjalne maszyny, pozwalające dokładnie oddzielić ziarna od zanieczyszczeń, a w efekcie uzyskać czyste zboże nadające się do suszenia, umieszczenia w silosach lub sprzedaży. Różne rodzaje maszyn służą do czyszczenia wstępnego, dokładnego oraz do sortowania ziarna.

Zanieczyszczenia w zbożach 

Zanieczyszczenia obecne w zbożach dzielimy na użytkowe i nieużytkowe. Do pierwszej kategorii należy poślad, czyli nasiona niespełniające wymagań – niedojrzałe, uszkodzone lub porośnięte, które jednak można jeszcze wykorzystać jako paszę dla zwierząt hodowlanych. Nieużytkowe zanieczyszczenia to między innymi drobinki ziemi, piasku i kamieni, nasiona chwastów, cząstki słomy i wszelkie inne elementy o średnicy powyżej 1 milimetra. By zboże spełniało wymagania jakościowe stawiane na przykład przez skup płodów rolnych, należy dokładnie je oczyścić za pomocą przeznaczonych do tego maszyn i urządzeń.

Pierwsze czyszczenie w kombajnie 

Część zanieczyszczeń można oddzielić od ziarna już na etapie zbioru kombajnowego. Nowoczesne kombajny są wyposażone w sekcję czyszczącą, czyli przewoźne urządzenie do czyszczenia zboża. Najprostsze z nich to przenośnik ślimakowy zawierający blachę sitową, przez którą elementy drobniejsze niż ziarno wylatują do kolektora zbiorczego. W ten sposób zboże można oczyścić z pyłu i małych grudek ziemi czy piasku, a także fragmentów uszkodzonych nasion.

Urządzenia pneumatyczne – aspiratory 

Do wstępnego oczyszczania ziarna po zbiorach służą proste urządzenia wykorzystujące strumień powietrza do oddzielenia lekkich zanieczyszczeń, czyli maszyny pneumatyczne zwane też aspiratorami. Mieszaninę ziarna wsypuje się do pionowego kanału pneumatycznego w kształcie stożka, gdzie opada ona w dół aż do leja wysypowego, podczas gdy powietrze zasysane przez wentylator sprawia, że lekkie zanieczyszczenia i pył unoszą się, oddzielając od spadającego ziarna.

Maszyny sitowo-pneumatyczne, czyli wialnie 

Bardziej złożone są czyszczalnie sitowo-pneumatyczne, wykorzystujące nie tylko działanie nawiewu, ale i sita o różnych kształtach i średnicach otworów. Potocznie nazywa się je wialniami i używa do wstępnego lub dokładnego czyszczenia zboża. Często wialnie wyposażone są w tryjery pozwalające na segregowanie oczyszczonego zboża według długości ziaren.

Proces czyszczenia zboża w wialni obejmuje jego przesianie przez dwa sita umieszczone jedno nad drugim i poruszające się w przód i tył. Górne sito wyłapuje grubsze zanieczyszczenia, natomiast dolne, o mniejszych oczkach, oddziela cząstki drobniejsze i cięższe niż ziarno. Tak przygotowane ziarno przesuwa się do pierwszego kanału pneumatycznego, gdzie nadmuch powietrza powoduje oddzielenie lekkich zanieczyszczeń i kurzu. W drugim kanale natomiast unoszone są zanieczyszczenia lotne i poślad. Ziarno oczyszczone w ten sposób nadaje się do celów spożywczych i wytwarzania paszy – wyjaśnia ekspert z firmy Jakpol prowadzącej skup i sprzedaż płodów rolnych na Mazowszu.

Najdokładniejszego czyszczenia wymaga ziarno przeznaczone na siew. By uzyskać odpowiednią czystość, stosuje się tryjery zamontowane na dole wialni. Sortują ono ziarno według długości, oddzielając zbyt krótkie i zbyt długie elementy w zależności od ustawień.

Sortowniki do rozdzielania ziarna 

Oczyszczone i posortowane w tryjerze ziarno można rozdzielić z uwzględnieniem jego wielkości za pomocą maszyn zwanych sortownikami. Wykorzystują one sita o podłużnych lub okrągłych oczkach, by możliwe było uzyskanie jednorodnego materiału siewnego zgodnego z normami. Są to urządzenia najbardziej skomplikowane i najdroższe, używane w gospodarstwach specjalizujących się w produkcji ziaren na siew. Wybór urządzeń czyszczących zawsze należy bowiem uzależnić od profilu działalności gospodarstwa rolnego.