Ochrona prawna odmian roślin
Każdy hodowca, który opracował nową odmianę rośliny uprawnej, może objąć ją ochroną prawną na swoją rzecz – oznacza to, że tylko ten hodowca ma prawo wytwarzać, rozmnażać, przygotowywać do rozmnażania, oferować do sprzedaży, sprzedawać lub zbywać w inny sposób, eksportować, importować i przechowywać materiał siewny tej odmiany chronionej. Osoby lub firmy, które chcą wykonywać jakiekolwiek z wymienionych wyżej działań, muszą podpisać z hodowcą odpowiednią umowę licencyjną. Chronienie prawem nowych odmian ma na celu umożliwienie zwrotu wielomilionowych nakładów, które poniósł jej wynalazca, a także na pozyskanie dla niego środków na tworzenie nowych odmian.
Czym jest odstępstwo rolne?
Odstępstwo rolne stanowi wyjątek od powyższej reguły. Oznacza to, ze rolnik może skorzystać z zebranych przez siebie nasion odmian chronionych prawem bez upoważnienia hodowcy, musi jednak spełnić określone warunki.
Po pierwsze – gatunek musi być prawnie dopuszczony do korzystania z odstępstwa rolnego.
Po drugie – materiał do siewu odmiany chronionej musi pochodzić z własnego zbioru.
Po trzecie – w ciągu 30 dni od siewu materiału z własnego zbioru rolnik ma obowiązek uiścić na rzecz hodowcy opłatę za każdy kilogram materiału wykorzystanego do siewu. Opłata ta wynosi 50% opłaty licencyjnej dla danej odmiany w danym roku.
Kto i za co uiszcza opłatę za odstępstwo rolne?
Jak możemy przeczytać na stronie Agencja Nasiennej Sp. z o. o. w Lesznie:
Zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin, opłatę za odstępstwo rolne uiszczają:
- w przypadku odmian ziemniaków: posiadacze gruntów rolnych o powierzchni 10 ha i więcej;
- w przypadku pozostałych odmian roślin chronionych na poziomie krajowym (PL) i dopuszczonych do odstępstwa rolnego: posiadacze gruntów rolnych o powierzchni 25 ha i więcej;
- w przypadku pozostałych odmian roślin chronionych na poziomie wspólnotowym (UE) i dopuszczonych do odstępstwa rolnego: posiadacze gruntów rolnych o powierzchni 30 ha i więcej.
Należy pamiętać, że posiadacze gruntów rolnych do 10 ha, jako tzw. drobni rolnicy są zwolnieni z obowiązku opłaty. Nie oznacza to jednak wcale, że nie muszą się stosować do przepisów chroniących wyłączne prawo do odmian roślin!
Aktualne gatunki dozwolone do użycia w odstępstwie rolnym
Dla odmian chronionych wyłącznie na poziomie krajowym, zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy o ochronie prawnej odmian roślin:
- bobik
- groch siewny
- jęczmień
- kukurydza
- len zwyczajny (oleisty)
- lucerna siewna
- łubin wąskolistny
- łubin żółty
- owies
- pszenica twarda
- pszenica zwyczajna
- pszenżyto
- rzepak
- rzepik
- wyka siewna
- żyto
- ziemniak
Dla odmian chronionych na poziomie wspólnotowym, zgodnie z art. 14 ust. 2 Rozporządzenia Rady (WE) Nr 2100/94 z dnia 27 lipca 1994 r. w sprawie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin:
- rośliny pastewne:
- bobik
- ciecierzyca pospolita
- groch zwyczajny
- koniczyna aleksandryjska
- koniczyna perska
- lucerna siewna
- łubin żółty
- wyka siewna
- zboża:
- jęczmień
- kanar
- owies
- pszenica orkisz
- pszenica twarda
- pszenżyto
- ryż
- żyto
- ziemniaki:
- ziemniak
- rośliny oleiste i włókniste:
- len oleisty (z wyłączeniem lnu włóknistego)
- rzepak
- rzepik
