Podstawowe zastosowania pyłomierzy

Wiele pyłów jest szkodliwych dla człowieka. Przedostając się do organizmu, przede wszystkim przez układ oddechowy, przyczyniają się do rozwoju groźnych chorób. Niezwykle ważne jest więc monitorowanie stężenia pyłów w powietrzu, które pozwala podjąć kroki mające na celu ograniczenie ich szkodliwego działania. Urządzenia pozwalające na pomiar zawartości pyłów w powietrzu zwane są pyłomierzami. Gdzie się je najczęściej stosuje?

Pomiar zapylenia na stanowiskach pracy 

Pyły są jednym z głównych czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy. Nie dziwne więc, że pyłomierze znajdują zastosowanie w wielu zakładach pracy.

Pyłomierzy używa się najczęściej do oceny narażenia pracowników na szkodliwe działanie pyłu. Dzięki temu możliwe jest zaliczenie poszczególnych stanowisk pracy do odpowiednich stopni zagrożenia pyłami szkodliwymi dla zdrowia – tłumaczy pracownik firmy Atmoservice, która oferuje urządzenia i systemy do analizy stanu zanieczyszczeń atmosfery. – Ponadto pyłomierze wykorzystywane są w miejscach pracy do oceny skuteczności metod zwalczania zapylenia, takich jak zraszanie czy filtracja, jak również oceny zagrożenia wybuchem na podstawie aktualnego pomiaru stężenia pyłu w powietrzu.

Na szkodliwe działanie pyłów narażone są liczne grupy zawodowe, a poszczególne pyły powodują różne rodzaje pylicy – przewlekłej choroby układu oddechowego wywołanej długotrwałym wdychaniem pyłów. I tak osoby pracujące przy obróbce materiałów skalnych narażone są na pylicę krzemową powodowaną wdychaniem pyłu krzemionkowego, górnicy w kopalniach węgla kamiennego i zatrudnieni w kopalniach odkrywkowych mają styczność z pyłem kopalnianym, który powoduje pylicę górników kopalń węgla oraz zespół Caplana, a dla pracowników zajmujących się przeróbką węgla oraz wytwarzaniem ołówków, gumy i atramentu groźny jest pył grafitowy powodujący pylicę grafitową. Na pyły narażeni są także stolarze, spawacze, mechanicy samochodowi, tapicerzy czy piekarze. Dzięki pyłomierzom można zmierzyć zawartość poszczególnych rodzajów pyłów w powietrzu, co pozwala zastosować odpowiednie środki zaradcze.

Pomiar pyłu zawieszonego 

Na wdychanie pyłu narażone są nie tylko osoby pracujące w niektórych gałęziach gospodarki, ale każdy z nas. „Winowajcą” jest pył zawieszony (PM), czyli drobne cząsteczki unoszące się w powietrzu. Wyróżnia się dwa główne rodzaje pyłu zawieszonego: PM10, o średnicach cząstek poniżej 10 μm, który ze względu na relatywnie duże rozmiary dociera w układzie oddechowym nie głębiej niż do oskrzeli, oraz drobniejszy pył PM2.5, o średnicach cząstek poniżej 2,5 μm, który potrafi wnikać do najgłębszych części układu oddechowego – pęcherzyków płucnych i dalej do krwiobiegu – przez co jest bardzo szkodliwy dla zdrowia.

Zawartość pyłu zawieszonego można badać dwiema uzupełniającymi się metodami. Pierwszą jest metoda grawimetryczna, zwana również referencyjną, która uznawana jest za najbardziej precyzyjną. Wykorzystuje się w niej pobornik pyłu, do którego zasysane jest powietrze atmosferyczne. Co 2 tygodnie w poborniku zakłada się 14 jednorazowych filtrów, które urządzenie zmienia automatycznie co 24 godziny. Po upływie 14 dni filtry są wyjmowane, umieszczane w specjalnych pojemnikach i transportowane do laboratorium, gdzie na podstawie różnicy mas przed i po ekspozycji filtra wyliczane są stężenia pyłów. Metoda automatyczna wykorzystuje z kolei pyłomierze automatyczne, działające na przykład na zasadzie pochłaniania promieniowania beta, które opatrzone są certyfikatami potwierdzającymi ich równoważność z metodą referencyjną. Mierzą one stężenie pyłu na bieżąco, co umożliwia prezentowanie wyników pomiarów on-line na portalach internetowych oraz w aplikacjach.