Czym zajmuje się foniatra?

Foniatria z audiologią stanowią część otolaryngologii, czyli tej dziedziny nauk medycznych, która zajmuje się leczeniem chorób uszu, krtani, gardła, języka i nosa. Podczas gdy audiologia koncentruje się na zagadnieniach związanych ze zmysłem słuchu, foniatria dotyka problemów zaburzeń mowy i głosu. Najprostsza definicja opisuje foniatrię jako naukę o dźwiękach wydawanych przez człowieka i o leczeniu zaburzeń fonacji (dźwięczności).

Znaczenie fonacji, czyli dźwięczności głosek

Zdolność wydawania dźwięków i wypowiadania słów w rodzimym języku może wydawać się sprawą oczywistą. Małe dzieci rozpoczynają naukę mówienia od powtarzania za opiekunami prostych słów. Właśnie dzięki słuchaniu i powtarzaniu coraz bardziej złożonych słów kształtuje się zdolność mówienia i sam narząd mowy. O tym ostatnim zjawisku najlepiej świadczą trudności, jakich dorosłym ludziom sprawia wypowiadanie słów w obcych językach o odmiennym od naszego systemie fonologicznym (nawet jeśli potrafią usłyszeć nietypowe dla polskiej mowy dźwięki).

O dźwięczności, czyli fonacji, uczymy się na lekcjach języka polskiego już w podstawówce. W szkole dowiadujemy się, że spółgłoska ‘g’ jest dźwięczna, a ‘k’ bezdźwięczna, w związku z czym słowa ‘smog’ i ‘smok’ brzmią inaczej. Te różnice brzmieniowe zawdzięczamy pracy więzadeł głosowych. Jednak nie wszystkie osoby są w stanie je usłyszeć – wtedy mogą występować problemy również z pisaniem – i nie każdemu udaje się artykułować różne dźwięki. Jednym z zadań foniatry jest ustalenie przyczyn takich nieprawidłowości i znalezienie sposobu ich eliminacji – opowiada specjalista z NZOZ Lar-Med w Żywcu.

W gabinecie audiologa foniatry

Audiolog foniatra leczy patologie głosu i mowy dzieci oraz osób dorosłych. Zajmuje się zaburzeniami wrodzonymi, problemami rozwojowymi oraz nieprawidłowościami, które wynikają z chorób nabytych. Największą grupę pacjentów w gabinetach lekarzy foniatrów tworzą dzieci, u których opiekunowie zauważyli trudności z nauką mówienia. Wskazaniem do konsultacji ze specjalistą może być też dysleksja, zaburzenia mowy, zanikanie głosu, przewlekła chrypka, zaburzenia połykania, zmiany na języku, niedosłuch, szumy uszne, uczucie zatkanego ucha, zawroty głowy i zaburzenia równowagi. Na wizytę u audiologa foniatry w takich przypadkach kieruje lekarz pierwszego kontaktu lub laryngolog. 

Najważniejszym elementem diagnostyki audiologicznej w gabinecie foniatry jest badanie fizykalne jamy nosowo-gardłowej, krtani oraz uszu. Kiedy te podstawowe badania nie dają jasnej odpowiedzi na pytanie o przyczyny problemów pacjenta, lekarz może zalecić dodatkowe badania specjalistyczne, np. audiometrię. Gdy uda się ustalić przyczynę dolegliwości, lekarz foniatra ustala właściwy sposób postępowania. Niektóre zabiegi wykonywane są w gabinecie foniatry bez konieczności specjalnego przygotowania pacjenta (np. usunięcie czopu woskowinowego z ucha). Lekarz może zalecić wdrożenie rehabilitacji lub terapii farmakologicznej, a w szczególnych przypadkach skierować pacjenta na zabieg chirurgiczny, np. wycięcia migdałków, usunięcia polipów z zatok przynosowych. Ważnym zadaniem foniatry jest pomoc w dopasowaniu i prawidłowym zakładaniu aparatów słuchowych.